جایگاه مدیریت منابع آب در توسعه کشاورزی (مطالعه موردی: دشت تبریز)

thesis
abstract

آب از ارزشمندترین منابع طبیعی مورد استفاده جوامع بشری بوده که مورد تقاضای بخش های مختلف قرار می گیرد و به عنوان یکی از نهاده های اصلی تولید محصولات کشاورزی، جایگاه خاصی در توسعه پایدار کشاورزی دارد. در وضعیت کنونی که مصارف فعلی آب به طور حقیقی بیشتر از منابع عرضه آب شده است و با توجه به این که بیشترین میزان آب مصرفی نیز در بخش کشاورزی است، مدیریت کارآمد منابع آب کشاورزی انکارناپذیر به نظر می آید. بدین منظور در این مطالعه سعی شد که ضمن تحلیل عوامل و مشکلات مدیریت آب کشاورزی، جایگاه مدیریت منابع آب در توسعه کشاورزی مورد بررسی قرار بگیرد. به منظور اجتناب از کلی نگری و به منظور دستیابی به نتایج دقیق و کاربردی، منطقه دشت تبریز که یکی از مناطق مهم کشاورزی استان آذربایجان شرقی است به عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب گردید. در این مطالعه ابتدا به طبقه بندی مشکلات و عوامل موثر بر مدیریت منابع آب و شناسایی شاخص های نشان دهنده مدیریت منابع آب و توسعه کشاورزی پرداخته شد. سپس اولویت بندی عوامل موثر و مشکلات بر اساس ضریب تغییرات انجام گرفت. به منظور بررسی سهم و جایگاه مدیریت منابع آب در توسعه کشاورزی، ابتدا برای کاهش تعداد شاخص ها به تعداد کمتری از سازه های زیربنایی و شاخص های موثر از تحلیل عاملی استفاده شد و عامل های بدست آمده از این طریق به عنوان ورودی در تحلیل همبستگی بنیادی به کار گرفته شد. اطلاعات لازم برای انجام این تحقیق از طریق تکمیل پرسشنامه از 30 نفر از کارشناسان و 39 روستا که به صورت سرشماری به این روستاها مراجعه و اطلاعات لازم از معتمدین و صاحب نظران روستا نظیر اعضای شورای روستاها (از هر روستا دو پرسشنامه و در کل هفتاد و هشت پرسشنامه) در سال 1388 جمع آوری گردید. طبق نظر کارشناسان، عدم تناسب بین تعداد چاه های افراد و میزان زمین زیر کشت، شور شدن منابع آب زیرزمینی در اثر برداشت بی رویه از این منابع، افت سطح آب زیرزمینی، استفاده از روش های آبیاری سنتی و قطعه قطعه بودن اراضی به عنوان اولویت های اول تا پنجم مشکلات مدیریت آب کشاورزی منطقه شناخته شدند. هم چنین طبق نظر کشاورزان، افت سطح آب زیرزمینی، عدم آگاهی کشاورزان از میزان اهمیت آب های زیرزمینی، کاهش دبی متوسط چاه ها، شور بودن آب آبیاری و عدم رعایت فاصله مناسب بین چاه ها به عنوان اولویت های اول تا پنجم مشکلات مدیریت آب کشاورزی منطقه شناخته شدند. نتایج تحقیق نشان داد که 35/32 درصد از واریانس مجموعه شاخص های مدیریت آب بوسیله 3 متغیر بنیادی توسعه کشاورزی تبیین می شود. همین طور 3 متغیر بنیادی مدیریت آب کشاورزی قادر به بیان 32/43 درصد از واریانس مجموعه شاخص های توسعه کشاورزی هستند. طبق نتایج هر چند بین دو مقوله مدیریت آب و توسعه کشاورزی ارتباط دو طرفه وجود دارد ولیکن با توجه به اهمیت منابع آب در توسعه کشاورزی لازم است در برنامه ریزی های توسعه، عوامل و شاخص های استفاده پایدار از منابع آب جدی گرفته شود.

First 15 pages

Signup for downloading 15 first pages

Already have an account?login

similar resources

جایگاه مدیریت منابع آب در توسعۀ کشاورزی (مطالعۀ موردی: دشت تبریز)

آب از ارزشمندترین منابع طبیعی است که در بخش­های مختلف استفاده می‌شود و به منزلۀ یکی از نهاده‌های اصلی تولید محصولات کشاورزی، جایگاه خاصی در توسعۀ پایدار کشاورزی دارد. در حال حاضر، مصارف آب به طور حقیقی بیشتر از منابع عرضۀ آن است و بیشترین میزان آب مصرفی نیز در بخش کشاورزی است. بنابراین هر گونه تغییر و بهبود در مدیریت آب، بر توسعۀ کشاورزی تأثیر خواهد گذاشت. چگونگی ارتباط بین مدیریت منابع آب و تو...

full text

جایگاه مدیریت منابع آب در توسعۀ کشاورزی (مطالعۀ موردی: دشت تبریز)

آب از ارزشمندترین منابع طبیعی است که در بخش­های مختلف استفاده می شود و به منزلۀ یکی از نهاده های اصلی تولید محصولات کشاورزی، جایگاه خاصی در توسعۀ پایدار کشاورزی دارد. در حال حاضر، مصارف آب به طور حقیقی بیشتر از منابع عرضۀ آن است و بیشترین میزان آب مصرفی نیز در بخش کشاورزی است. بنابراین هر گونه تغییر و بهبود در مدیریت آب، بر توسعۀ کشاورزی تأثیر خواهد گذاشت. چگونگی ارتباط بین مدیریت منابع آب و تو...

full text

مدیریت منابع آب و توسعه پایدار، مطالعه موردی: دشت رفسنجان

برداشت از منابع آبهای زیرزمینی دشت رفسنجان در سال 1353 حدود 450 میلیون متر مکعب گزارش شد. با توجه به محاسبات هیدرولوژیکی در این سال، حدود 98 میلیون متر مکعب از ظرفیت مجاز سفره، اضافه برداشت شده است. لذا بهره‌برداری بیشتر از منابع آبهای زیرزمینی منطقه رفسنجان از سال 1353 ممنوع اعلام گردید. براساس آمار مربوط به سال 1382 آب منطقه‌ای، میزان استحصال آب در این منطقه حدود 750 میلیون مترمکعب بوده و سال...

full text

مدیریت منابع آب و توسعه پایدار، مطالعه موردی: دشت رفسنجان

برداشت از منابع آبهای زیرزمینی دشت رفسنجان در سال 1353 حدود 450 میلیون متر مکعب گزارش شد. با توجه به محاسبات هیدرولوژیکی در این سال، حدود 98 میلیون متر مکعب از ظرفیت مجاز سفره، اضافه برداشت شده است. لذا بهره برداری بیشتر از منابع آبهای زیرزمینی منطقه رفسنجان از سال 1353 ممنوع اعلام گردید. براساس آمار مربوط به سال 1382 آب منطقه ای، میزان استحصال آب در این منطقه حدود 750 میلیون مترمکعب بوده و سال...

full text

مدیریت تقاضای آب در بخش کشاورزی (مطالعه موردی دشت لیشتر)

حفاظت کمّی و کیفی منابع آب و خاک از اهداف اصلی توسعه پایدار کشاورزی در کشور است. در این راستا این مطالعه با هدف تلفیق اهداف زیست محیطی شامل کاهش مصرف آب، کود و سموم شیمیایی با اهداف بهره‌برداران شامل افزایش بازده ناخالص (درآمد)، ریسک یا واریانس بازده ناخالص صورت گرفت. داده‌های مورد استفاده شامل عملکرد تولید و مقدار بکارگیری از نهاده­ ها و قیمت آنها از بهره‌برداران منتخب که بطور تصادفی انتخاب شدن...

full text

زمینه¬ها و سازوکارهای مدیریت آب کشاورزی در دشت تبریز

آب عامل و محرک اصلی کشاورزی در جهان به شمار می رود. علی­رغم محدودیت منابع آبی در اکثر مناطق، گزارش­ها حاکی از آن است که فعالیت­های کشاورزی حدود 70 درصد آب مصرفی در سطح جهان را به خود اختصاص داده است. بدیهی است شناخت مسائل و مشکلات مدیریت منابع آب و ارائه سازوکارها می­تواند گامی مؤثر در جهت بهبود مدیریت منابع آب و در نتیجه باعث توسعه کشاورزی باشد. در این مطالعه زمینه­ها و سازوکارهای مدیریت آب کش...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


document type: thesis

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده کشاورزی

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023